مصاحبه با کارگردان و بازیگران گیم تئاتر غیرمنتظره 2

به گزارش میم ست در جدیدترین اخبار تئاتر؛ کارگردان، نویسنده و بازیگران گیم تئاتر غیرمنتظره 2 که دنباله موفق و تحسین برانگیز گیم تئاتر غیرمننظره است با خبرنگار میم ست مصاحبه ای انجام داده اند که با هم آن را می خوانیم.

توضیحات محسن احتشامی نویسنده و کارگردان در مورد گیم تئاتر غیرمنتظره

محسن احتشامی نویسنده، کارگردان، تهیه کننده و بازیگر فعال تئاتر و صدا و سیما خالق اولین گیم تئاتر ایران است. با هم صحبت های محسن احتشامی را می خوانیم.

"ما اولین گروهی بودیم که گیم تئاتر را در ایران راه اندازی و اجرا کردیم. گیم تئاتر یک اجرای آف استیج (off stage) است که سال ها در تمام دنیا مرسوم است و اجرا می شود ولی متاسفانه در ایران تا بحال سابقه چنین کاری وجود نداشت یا می توان گفت حداقل به این شکل وجود نداشت. این امر هم طبیعتا دلایل مختلفی دارد. حتی ما نیز که می خواستیم ابتدا این کار را شروع کنیم از خیلی ها حتی دوستان خودمان در تئاتر هم میشنیدیم که ممکن است مخاطب به آن جبهه بگیرد، ممکن است با آن ارتباط لازم را نگیرند، استقبال نکنند، و یا اتفاقات مشابه این چنینی رقم بخورد.از طرفی نگرانی هایی نیز وجود داشت که وقتی مردم وارد بازی می شوند چه اتفاقی می افتد و مردم چه واکنش هایی نشان می دهند.

به هر حال هر کار جدیدی باید چاشنی ریسک نیز همراهش باشد و ما این ریسک را پذیرفتیم و گیم تئاتر غیر منتظره 1 را شروع کردیم. در آن گیم تئاتر علاوه بر اینکه اولین گیم تئاتر ایران بود، اولین تئاتر تک نفره ایران نیز بود. ما در آن گیم تئاتر هفت اتاقک داشتیم (بلک باکس) که در هر اتاق یک بازیگر بود و تماشاگران تک تک وارد اتاقک ها می شدند.  اتاقک ها به وسیله راهرویی به هم وصل بود. اتاق ششم دو در داشت و اگر تماشاگر اتاق درست را انتخاب می کرد به فینال ماجرا می رسید و ماجرای هفتم را می دید و اگر اتاق اشتباه را انتخاب می کرد از تئاتر خارج می شد.

این نوع اجرای تک نفره اتفاقی ویژه بود. می توانید تصور کنید در این اتاقک ها فاصله تماشاگر با بازیگر فقط 50 سانت است. و نفس به نفس با بازیگر در اجرا حضور دارد و این حضور درگیری جذابی برای تماشاگر به همراه داشت. در این تئاتر خیلی اتفاقات عجیبی رخ داد. حتی برای خودمان هم بازخوردهای غیرمنتظره زیادی پیش آمد. خیلی ها به داخل تئاتر رفتند و با گریه و زاری بیرون آمدند؛ خیلی ها با عصبانیت بیرون آمدند؛ حتی یکی از بازیگرهای ما در داخل یکی از اتاقک ها کتک خورد. خیلی ها تئاتر را باور می کردند، برای مثال بازیگر یکی از اتاقک های ما جوان تحصیلکرده دستفروشی بود و تماشاگر با بیرون اومدن از تئاتر فرصت شغلی برای او پیشنهاد می دادند.

رویکرد ما از این تئاتر آسیب های اجتماعی بود. هر اتاق ما یکی از اقشار آسیب پذیر و معصلات جامعه بود مثل فقر، مثل فحشا، مثل زورگیرهای داخل فضای مجازی یا باج گیری ها، معلولین، ترنسکشوال ها، تحصیل کرده های بیکار، معتادین و کسانی که کار موسیقی فقر می کنند.

نکته ای که برای ما مهم بود مواجه کردن آدم ها با این آسیب های اجتماعی بود. چون اعتقاد دارم ما انسان ها همگی در به وجود آمدن، رشد و کنترل ای آسیب ها نقش داریم. ما عادت کرده ایم که همیشه تقصیرها را گردن دیگران می اندازیم. قبول دارم که بعضی شرایط اقتصادی و امثالهم تاثیرگذار هستند اما نمی توانیم منکر تاثیر و نقش خودمان بشویم. ما خیلی وقت ها می توانیم به افرادی که این نوع آسیب ها را دارند کمک کنیم، خیلی وقت ها ما باعث به وجود آمدن چنین آسیب هایی می شویم.

به عنوان مثال کارفرمایی که بی دلیل تعدیل نیرو می کند، او نمی داند کسانی که کارشان را از دست داده اند تبدیل به چه آدم هایی می شوند و در پیامد آن چه اتفاقاتی ممکن است رخ بدهد وخیلی موارد دیگر حتی ساده تر از این مورد. خیلی از مواردی که ما ساده از کنار آن ها می گذریم. تمام هدف و تلاش ما در غیرمنتظره ها  مواجه کردن آدم ها با آسیب ها و افراد آسیب پذیر است و این که هر کس خودش را ارزیابی کند چون در این موقعیت ها در جامعه اتفاق نمی افتد و آدم صرفا با خودش است و خودش.

مشکلی که در ساخت این تئاتر وجود داشت این بود که ما نمی توانستیم در سالن های تئاتر اجرا کنیم بنابراین ما تئاتر را در مجموعه شهر کتاب دانشگاه تهران و در حیاط آن تئاتر را اجرا کردیم و این امر خود باعث ایجاد سوال در مخاطبین می شد.

ما در این کار بازخوردهای خیلی مثبتی دریافت کردیم و به همین دلیل مصمم شدیم که گیم تئاتر غیرمنتظره 2 را بسازیم. ما در این دنباله خواستیم که کار متفاوت تری داشته باشیم و به آسیب جدی تری با عنوان قضاوت بپردازیم. و باز هم همانطور به آسیب ها و افراد آسیب پذیر در این زمینه پرداخته ایم و مخاطب را با این نوع مشکلات و این جامعه آسیب پذیر مواجه کرده ایم.

اما هدف اصلی پرداختن به مسئله و مشکل قضاوت است. امری که ما هر روزه و در طول شبانه روز انجامش می دهیم، گاهی خودآگاه گاهی ناخودآگاه. قطعا قضاوت به شدت در زندگی انسان ها تاثیر می گذارد. شاید ما توجه نکنیم حرفی که به راحتی پشت سر کسی می گوییم چه تاثیر بر زندگی او دارد. این حرف زدن ها، نسبت دادن صفات به افراد در زندگی همه و خود ما هم تاثیر گذار است چون ما زنجیروار به هم وصل هستیم.

در غیرمنتظره 2 نیز مجبور بودیم که در سالن تئاتر نباشیم و چون مانند کار اول بازی ها تک نفره نبود و روالی سیال داشت، بنابراین محلی را باید انتخاب می کردیم که در آن زندگی مردم جریان داشته باشد و همه افراد از سنین و اقشار مختلف بتوانند در آن رفت و آمد کنند. در این کار هدف ما یک تلنگر به مخاطب است. ما حتی اگر بتوانیم یک تلنگر در زهن مخاطب ایجاد بکنیم به هدف و خواسته خود رسیده ایم."

آیا در زمان ساخت قسمت اول که کار نویی بود برای گرفتن مجوز مشکلی داشتید؟

به صورت کلی نه. تنها مشکلی که وجود داشت تفهیم کارشناسان هنری مبنی بر این بود که ما چه کاری می خواهیم انجام دهیم. اما خدا را شکر با توجه به سابقه ای که در تئاتر داشتم، همکاران ما در مرکز هنرهای نمایشی از این کار استقبال کردند و ما را کمک کردند. حتی در بازبینی نیز با ما همکاری کردند، چون طبق روال هر سه بازبین می خواستند با هم کار را ببینند اما ما اجازه این کار ندادیم و بازبین ها نیز مانند تماشاگران تک تک به اتاق ها رفتند که حتی یکی از آن ها در پایان بازبینی با چشمان اشک بار خارج شد. در پایان بازبینی نیز جدا از توصیه های عادی ممیزی هیچ اصلاحیه ای صادر نشد و کار اجرا شد.

این کار با استقبال خوبی همراه بود و ما دوبار اجرا را تمدید کردیم. برای این کار نیز همان اتفاقات افتاد و مانند سری قبلی مجوز بدون اشکال یا اصلاحی صادر شد.

آیا بازیگران غیرمنتظره 2 همان بازیگران غیرمنتظره 1 هستند؟

غیر از صیاد آینه وند همه بازیگران در این کار به ما اضافه شده اند. این کار نیز دلیل دارد؛ دلیلش هم این است که ما نمی توانیم از بازیگران چهره استفاده کنیم. چون بازیگر چهره حس بازی و اجرا را به سادگی به مخاطب القا می کند و مخاطب درگیر بازیگر و شهرت او می شود نه بازی او. علاوه بر این بازیگران ما باید حرفه ای باشند چون این اجرا با توجه به نقش مخاطب در آن بداهه پردازی زیادی دارد.

آیا در غیرمنتظره 1 از نظر زمانی مشکلی داشتید؟

بله، یکی از اصلی ترین چالش های غیرمنتظره 1 همین بود. بخاطر این که مخاطبین باید پشت سر هم وارد اتاق ها می شدند. و اگر مخاطبی در هنگام ورود به اتاق به مخاطب قبلی در آن اتاق برخورد می کرد کار با مشکل روبرو می شد. ما اینکار را با دوبین های مدار بسته در اتاق ها کنترل می کردیم و موقعیت ها را از دور مدیریت می کردیم. بخشی از این هماهنگی را نیز خود بازیگران مدیریت می کردند و بازی را به نحوی پیش می بردند که در آن زمان پیش بینی شده به اتمام برسد. طبیعتا تداخل هایی نیز پیش آمد ولی دور از انتظار نبود چون وقتی مخاطب وارد اتاق ها می شد دیگر هیچ کس به آن دسترسی نداشت، نه من کارگردان، نه سایر عوامل؛ فقط بازیگر آن اتاق می توانست اتفاقات را مدیریت کند.

نکته ای که در غیرمنتظره 1 وجود دارد این است که احتمالا بازیگران آن تئاتر احتمالا می توانند رکوردی در تئاتر ایران یا حتی جهان ثبت کنند چون روزنه بیش از صدبار پشت سر هم یک نقش را تکرار می کردند و این تکرار بازی برای بازیگر به شدت سخت است. زیرا بازیگر باید هربار همان حس، انرژی و اتفاقات را داشته باشد، در ضمن هر بار می توانست اتفاقات جدیدی رخ بدهد.

صحبت های میلاد احتشامی در مورد گیم تئاتر غیرمنتظره

ما در این تئاتر یک دوگانگی در بازی خود داریم که مخاطب ممکن است به دو راه کشیده شود که کدام قضاوت درست است. و این نقطه ای است که مخاطب را به این فکر وا می دارد که چه تصمیمی بگیرد و چه حرفی بزند. چون این کار نفس به نفس با مخاطب است، با کارهای روتین دیگر متفاوت است. و تجربه جدیدی برای من در بازیگری است. من هر روز اجرای متفاوتی دارم، چون با توجه به رفتار مخاطب بازی متفاوتی انجام می دهم. این امر کار را برای ما سخت تر می کند اما تجربه خوبی نیز به ما می دهد.

در مورد موسیقی کار توضیح می دهید؟

موسیقی تئاتر نیز بسیار کار حرفه ای و قوی ای است. ملودی آن را مازیار فلاحی ساخته،  ترانه آن را من و علی ثابت قدم به کمک ستاره فخاری سروده ایم و خود من آن را می خوانم.

صحبت های ستاره فخاری در مورد گیم تئاتر غیرمنتظره

بنظر من کارهای تعاملی مانند این که تماشاگر درگیر اجرا می شود کار را برای تماشاگر ملموس تر می کند و مفهومی را که باید منتقل شود بهتر دریافت می کنند و بهتر در خاطره شان می ماند. همچنین این نوع کارها در ناخودآگاه مخاطبین نیز تاثیر می گذارد. این نوع بازی که بازیگر با توجه به حس و حال لحظه باید بازی کند و دیالوگی مناسب بگوید برای من جذاب است و این نوع بازی را دوست دارم.

در مورد بازخوردها نیز باید بگویم که بازخوردهای مثبت زیادی دریافت کرده ایم. در بازخوردها خیلی از مخاطبین شوکه شدند حتی خود دوستان من که تئاتر را دیدند تصور چنین کاری را نمی کردند و برایشان خیلی غیرقابل پیش بینی بود. در مورد قضاوت نیز باید بگویم که اکثر ما به سادگی قضاوت می کنیم و این تئاتر به خوبی این کار نکوهش کرده و نتایج آن را نشان می دهد.

صحبت های نگین میرزایی در مورد گیم تئاتر غیرمنتظره

من خیلی خوشحال هستم که در این کار حضور دارم چون عوامل بسیار همدل و حرفه ای هستند و به همدیگر کمک می کنند. در مورد داستان و بازخوردها باید بگویم با توجه به اینکه داستان به سمتی می رود که قضاوت چه آسیب هایی می تواند ایجاد کند، باز هم ما قضاوت شدیم. برای من اینکار کار راحتی بود چون به شدت به بداهه علاقه دارم. البته نه ساده به این معنی که کار ساده و دم دستی ای باشد به این معنا که کار برای من در دستم بود. از عوامل و به خصوص کارگردان کار نیز خیلی تشکر می کنم چون بمن خیلی کمک می کنند.

آیا برای خودتان نیز بازخوردی داشت؟

بله، قطعا. همه ما قضاوت کردن را یاد گرفته ایم چون اکثرمان با مقایسه بزرگ شده ایم. من در این کار یادگرفتم که کمتر قضاوت کنم. پس از یکی از اجراها مخاطبی به من گفت که تلویزیون این همه فیلم و سریال در این زمینه ساخت اما نتوانست آن چیزی را که شما بیان کردید را به مخاطب بقهماند.

صحبت های صیاد آینه وند در مورد گیم تئاتر غیرمنتظره

صیاد آینه وند تنها بازیگری است که هم در گیم تئاتر غیرمنتظره 1 و 2 بازی کرده است.

"در غیرمنتظره 1 واکنش های متفاوتی وجود داشت. من در آن کار نقش یک معتاد را داشتم. من در یکی از آن اجراها کتک خوردم. این نکته را آقای احتشامی نیز بیان کرده بودند که ممکن است هر اتفاقی رخ بدهد، چون این نوع کار تعاملی است. در اجراهای گیم تئاتر غیرمنتظره 1 واکنش های متفاوتی را دیدم، مثلا دختری بود که پدرش معتاد بود و در آن اتاق نشست و گریه کرد. خانم مرضیه برومند به دیدن کار آمد و مرا کتک زد و رفت. و بودند کسانی که به آنجا آمدند و به من مواد دادند و رفتند."

چقدر این غیرمنتظره 2 با غیرمنتظره 1 متفاوت است؟

کاملا متفاوت است. چون ما دو معضل اجتماعی را به شکلی متفاوت نمایش می دهیم. در آن کار ما بخش هایی از جوامع آسیب داده را نشان می دادیم و این پیام را منتقل می کردیم که چگونه ما به سادگی از کنار این افراد عبور می کنیم. ولی در این کار قضاوت و تاثیر آن را در زندگی دیگران نشان می دهیم. همچنین از لحاظ اجرا و ارتباط با مخاطب نیز متفاوت هستند.

صحبت های آیدین ذینال زاده در مورد گیم تئاتر غیرمنتظره

این کار قرار نیست در مخاطب اثر منفی بگذارد، این گیم تئاتر در نهایت می خواهد معضلی را بیان کند و در مخاطب تلنگری ایجاد کند تا از قضاوت های بی مورد و بدون دلیل دست بردارد. من نیز به همراه آقای احتشامی در این داستان مانند نخ تسبیح هستیم و به نوعی مشارکت بیننده را به کار وصل می کنیم. من نیز تمام تلاشم را کردم تا بتوانم این کار را به نحو احسن انجام دهم.