نقد فیلم سه رخ جدیدترین ساخته کارگردان بلندآوازه سینما؛ جعفر پناهی

به گزارش میم ست در جدیدترین نقد و بررسی های آثار سینمای ایران قصد داریم به نقد فیلم سه رخ جدیدترین ساخته جعفر پناهی بپردازیم. بر خلاف روال عادی قصد داریم در این نوشته از نطرات کوتاه و چند جمله ای منتقدین استفاده کنیم نه از یک نقد بلند. با ما همراه باشید.

نقد فیلم سه رخ از Tim Grierson

از چینش فیلم چنین برمی‌آید که با تریلری اعصاب خردکن سر و کار داریم. اما سه رخ رویه‌ای مفرح را در پیش می‌گیرد. فیلم آن‌قدرها هم تکان‌دهنده نیست ولی با این وجود، ناخوشایندی محوی در بعضی تصاویر وجود دارد، و لازم نیست اشاره کنیم که حس مبهمی از خشونت احتمالی در افق فیلم موج می‌زند. بنابراین «سه رخ» شبیه یک تراژدی خاموش است، انگار زن‌ستیزی تاریخی حاکم بر ایران بیرون قاب کمین کرده و انتظار می‌کشد.

نقد فیلم سه رخ از Giovanni Marchini Camia

انسان‌گرایی کارگردان و نقد قضاوت سریع و از روی ظاهر در جای جای اثر به گونه‌ای موج می‌زند که احساسات را برمی‌انگیزد، او نقش خودش را در این فرهنگ مردسالاری که او را احاطه کرده می‌داند، چه به عنوان یک مرد و چه به عنوان یک فیلمساز. به همین دلیل، وقتی «سه رخ» به پایان قصه تلخ و شیرین‌اش می‌رسد، نگاه امیدوارانه‌اش بی‌خود و بی‌ارزش نیست.

نقد فیلم سه رخ از Sam C. Mac

هر وقت که پناهی به سراغ بررسی موشکافانه و دقیق خودش، جامعه و شرایط هنری می‌رود این نگرانی هم به وجود می‌آید که نکند با فیلمی پر ادعا طرف باشیم، او سعی می‌کند تا با کمی شوخی و مسخره کردن‌های محترمانه، از این نگرانی بکاهد.

نقد فیلم سه رخ از A.A. Dowd

پناهی به کرات مرز بین واقعیت و سینما را کمرنگ کرده است؛ اینجا، او در قالب خود اثر این کار را انجام می‌دهد، اثری که آمیخته به لذت، نیش و کنایه و نقد از خودش است.

نقد فیلم سه رخ از Eric Kohn

«سه رخ» اثر متفکری‌ست که چالش‌های شخصی فیلمساز با فشار و تعدی تحمیل شده از بیرون را بازنمایی می‌کند. هر چند که در نهایت بیشتر اسیر جامعه‌شناسی است تا زیبایی‌شناسی.

نقد فیلم سه رخ از Stephanie Zacharek

اگرچه «سه رخ» با بهترین آثار پناهی فاصله زیادی دارد، ولی باز هم نشان می‌دهد که چگونه یک کارگردان با استعداد می‌تواند از حداقل منابع هم به خوبی استفاده کند و به چیزهای جالبی هم دست یابد.

نقد فیلم سه رخ از John Bleasdale

پناهی همه چیز را همانند میزان حضور خودش در فیلم، در سطح حداقلی نگه می‌دارد، ولی در همین حین برخی از مشاهدات او واقعا شوک برانگیز است.

نقد فیلم سه رخ از دبورا یانگ | هالیوود ریپورتر

نقد فیلم سه رخ از پیتر بردشاو | گاردین

جعفر پناهی در «سه رخ» یک قصه شبه رئالیستی جذاب را در قالب پروژه‌ی سینمای اتوبیوگرافیکال خود خلق کرده است. فیلمی که عمیقاً متواضع است و به زنان به ویژه بازیگران زن احترام می‌گذارد. فیلم‌های پناهی عموماً تماشایی هستند، «سه رخ» نیز از این قاعده مستثنی نیست، هر چند به نظر می‌رسد این یکی در تلاش برای یادآوری یک سینمای کلاسیک ایرانی ا‌ست که عموماً با آثار کیارستمی شناخته می‌شود. سینمایی که هرچند سهل و ممتنع به نظر می‌آید اما عامدانه از سوی فیلمساز کدگذاری شده است. «طعم گیلاس» و «باد ما را خواهد برد» از این نوع سینِما هستند. البته به سختی می‌توان فیلمساز زنده‌ای را یافت که بهتر از «پناهی» بتواند با مخاطبانش به این روش ارتباط برقرار کند، اما من قدری نگران بودم که «پناهی» نتواند به این نگاه مدرن و طنز‌آمیز خود به سیاست و جامعه مدرن ایران که انواع آن را در «این یک فیلم نیست» (This Is Not A Film) و «تاکسی» (Taxi) به ما نشان داد، ادامه دهد. سه شخصیت زن فیلم اشاره به وضعیت کنونی «پناهی» و حصر خانگی و ممنوع الخروج بودنش دارند، ولی بر خلاف آن یک چیز درک نکردنی، ولی به شدت با لطافت در مورد آن وجود دارد. این سه رخ چه کسانی هستند؟ یکی از آن‌ها «مرضیه» (مرضیه رضایی) است که در یک روستای دورافتاده زندگی می‌کند و بزرگترین آرزویش این است که به دانشگاه هنرهای زیبا در تهران برود تا بازیگر شود.دیگری «بهناز جعفری» است که نقش خودش را که یک بازیگر مشهور است بازی می‌کند. اما چهره دیگری هم وجود دارد، چهره‌ای پنهان. یک بازیگر زن فیلم‌های قبل از انقلاب که به روستا و محل سکونت «مرضیه» آمده تا در کنج عزلت خودش نقاشی کند. او توسط مردمی که مجسمه‌های بازیگران و سلبرتی‌های زن را عملا می‌پرستند، مورد ستایش قرار می‌گیرد ولی این ستایش توام با شک و ظن است، شکی به زنی که روزگاری بازیگر بوده و دیگر نیست، رفته و آمده است، زنانی که روزگاری بازیگر بوده‌اند و دیگر نیستند و به سادگی یک زن هستند. حضور او در فیلم مبهم و مرموز است. به عنوان یک بازیگر که در فیلم‌هایش حضور پیدا می‌کند، «پناهی» همیشه یک حضور فریبنده و کوتاه دارد، یک نماد ساکت از خرد و دانایی. تعجبی ندارد که مقامات ایرانی، نمی‌دانند که چگونه زندانی مشهور خود را کنترل کنند. اما گاهی سبک «پناهی» در این موقعیت‌های آشکار دراماتیک، کمی گنگ و مبهم است. پایان فیلم «پناهی» نشانی از امید و رهایی را در خود دارد. هرچند رهایی‌ای که ناچاراً از روی درماندگی و شتاب‌زدگی است. دوربین پناهی روی مناظر ساده و به دور از تجمل می‌چرخد، به خلاف تجملات و زرق و برق‌های تعاملات انسانی، که سوژه اصلی فیلم است. یک فیلم کوچک، اما همچنان باارزش از پناهی.