نقد و بررسی فیلم پل خواب؛ اقتباسی ناموفق از جنایت و مکافات داستایوفسکی

خلاصه فیلم

نقد فیلم پل خواب

پل خواب که نخستین تجربه سینمایی اکتای براهنی است، اقتباس آزادی از داستان جنایت و مکافات است. جنایت و مکافات نوشته یکی از مشهورترین نویسندگان تاریخ ادبیات یعنی فئودور داستایوفسکی. در جنایات و مکافات خواننده به راحتی می تواند که به ذهن شخصیت اصلی داستان نفوذ کرده و از دید او به اتفاقات بنگرد. داستایوفسکی توانسته با تسلطی بی نظیر دنیایی قابل لمس و واقعی را برای خواننده بسازد. اما فیلم پل خواب در این مورد تنها به نام اثر بسنده کرده است.

فیلمساز برای روایت داستان زندگی شهاب ، دنیایی کاملاً ویران شده را به تصویر می کشد که از هر طرف آن مشکلات بر سر شخصیت ها خراب می شود. شراکتی که به کلاهبرداری و دزدی منجر می شود و از آن سو موانع برای آغاز زندگی مشترک بیشتر می شود تا داستان در این دنیای ویران و بی رحم، شهاب را به سوی جنایتی سوق دهد که پس از آن قرار است مکافات را تجربه نماید. اما هرچه بیشتر داستان پیش می رود، متاسفانه پل خواب درمانده تر از مقدمه اش می گردد.

براهنی برای رسیدن به نقطه اوج داستان ساده ترین راه ممکن را انتخاب می کند و شخصیت اصلی داستان را در تقابل با معضلاتی که با آن روبرو شده، درگیر مواد مخدر و شیشه می کند تا بتواند از این طریق هر تصمیم بدی را به آن متصل نماید. تصمیمی که به تبعیت از شرایط جامعه کشورمان در این اقتباس آزاد گنجانده شده تا شاید در این مکافات روزگار تلنگری به مخاطب خود بزند. اما این داستان در فیلم منجر به خلق موقعیت نمی شود و به نظر می رسد براهنی پس از آنکه جنایت را در داستان به تصویر می کشد، توان قصه گویی اش را از دست می دهد و پل خواب به سراشیبی سقوط می افتد.

پل خواب آشکارا پس از قتل، نمی داند که قصد دارد چه مسیری را برای روایت داستان برگزیند. شهاب تحت تاثیر مواد مخدر چنین اقدامی انجام داده یا مشکلات اجتماعی که با آن گریبانگیر هست و یا حتی از فرط عصبانیت؟ پاسخ به این سه پرسش می تواند " همه گزینه ها " باشد اما همین گنگ بودن باعث شده داستان دچار چندپارگی شود و حتی در انتهای فیلم نیز نتواند آنچه را که شرح داده ، سرانجامی ببخشد.

شخصیت های بی تاثیر در پل خواب بسیار هستند. از پدرِ ساده و فرهنگی شهاب که تنها قادر به سر دادن شعار در قصه است تا نامزد شهاب که کوچکترین تاثیری در پیشبرد داستان و تغییر و توسعه دنیای شهاب ندارد، نمی توانند بصورت مستقل تعریف شخصیت در پل خواب را معنا ببخشند. به همین جهت فیلم خیلی زود ضرباهنگ اش را از دست می دهد و تماشاگر هم برای تماشای ادامه داستان کسل می شود.

در بین بازیگران پل خواب ساعد سهیلی در نقش شهاب، انتخاب چندان مناسبی به نظر نمی رسد. خشونت و کشمکش درونی شهاب نیازمند حضور بازیگری بود که بتواند از پس ارائه آن خشونت برآید اما ساعد سهیلی در ارائه چنین تصویری موفق نبوده است و تنها به بازگویی دیالوگ های نوشته شده مبادرت می ورزد. هومن سیدی هم که به نظر می رسد بطور مستقیم از سریال محبوب عاشقانه به این اثر منتقل شده، همان بازی را از خود به نمایش گذاشته و آناهیتا افشار نیز فرصت چندانی برای درخشیدن نداشته است.

هنوز سینمای جهان موفق نشده اقتباس معقولی از داستان جنایت و مکافات را بر پرده عریض سینما تجربه نماید. اما براهنی در نخستین تجربه کارگردانی اش قصد داشته این قاعده را بشکند و اقتباسی آزاد که محصول تفکر و کلیت جامعه ایرانی باشد را به سینما بیاورد تا ادای دینی به دنیای ادبیات داشته باشد اما به نظر می رسد که تصمیم چندان معقولی نبوده است.