رضا عطاران (زادهٔ ۱۳۴۷ در مشهد) بازیگر، کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس، خواننده و تدوینگر ایرانی است.

کودکی تا جوانی

رضا عطاران متولد سال ۱۳۴۷ در مشهد است. او دیپلم خود را در رشته اقتصاد در مشهد گرفت و برای ادامه تحصیل در رشته طراحی صنعتی در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تهران آمد. با وجود علاقه به رشته تحصیلی اش به کارگردانی، نویسندگی و بازیگری روی آورد.

زندگی حصوصی

در سال ۱۳۷۳ با خانم فریده فرامرزی که برای بازی در فیلم صندلی خالی نامزد سیمرغ بلورین نقش مکمل زن فستیوال فجر شده بود ازدواج کرد.

رضا عطاران در مورد بچه‌دار نشدنشان معتقد است: می‌گویم نبودن خوب‌تر از بودن است. شما زمانی هستید و مشغول مسئله و اختلافات می‌شوید. زمانی نباشید، خب دیگر نیستید. کودکان را خیلی دوست دارم؛ یعنی زمانی بچه‌های مردمان را می‌بینم حسودی‌ام می‌شود که اینقدر دوست داشتنی، باحال و زیباترین موجودات بچه خیلی دوست دارم؛ یعنی وقتی بچه‌های مردم را می‌بینم حسودی‌ام می‌شود که اینقدر دوست داشتنی، باحال و زیباترین موجودات روی زمین هستند؛ اگر قرار را بر بودن یا نبودن بگذارید به نظر من نبودنِ بچه بهتر است. از ابتدا هم با همسرم هم‌عقیده بودیم و از قبل ازدواج هم به صورت جدی دربارهٔ آن توافق کردیم.

دوران کاری

وی کار اصلی خود را در دهه ۱۳۶۰ در تئاتر مشهد با حسن حامد شروع کرد، در این دوران او تماماً نقش‌های غیر کمیک بازی کرد. این همکاری تا مرگ حسن حامد در سال ۱۳۷۱ ادامه داشت.

درسال ۱۳۷۳ با مجموعه ساعت خوش به کارگردانی مهران مدیری در کنار بازیگرانی چون رضا شفیعی جم، نصرالله رادش، ارژنگ امیرفضلی، نادر سلیمانی کارهای کمدی خود رادر تلویزیون آغاز کرد. در میانهٔ سال ۱۳۷۷ به همراه مجید صالحی و یوسف تیموری در گروه کودک و نوجوان شبکه یک تلویزیون، مجموعه «مجید دلبندم» و در سال ۱۳۷۹ مجموعه «قطار ابدی» را عرضه کرد و از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۲ مجموعه‌های سیب خنده، کوچهٔ اقاقیا را ارائه کرد و همچنین گروه موسیقی «دمپایی» را به همراه یوسف تیموری و چند تن دیگر تشکیل داد. در سال ۱۳۸۳ وارد عرصهٔ تولید سریال‌های مناسبتی ماه رمضان شد و سریال «خانه به دوش» را ساخت. پس از آن در سال ۱۳۸۴ مجموعه «متهم گریخت» را به نویسندگی سعید آقاخانی، کارگردانی کرد. علی صادقی و مجید صالحی با حضور در کارهای رضا عطاران به شهرت رسیده‌اند.

او همچنین در فیلم‌های سینمایی هوو و تیغ زن (هر دو ساختهٔ علیرضا داودنژاد) بازی کرد و پس از آن در فیلم سینمایی کلاهی برای باران ساختهٔ مسعود نوابی به ایفای نقش پرداخت. دیگر ساختهٔ وی سریالی به نام ترش و شیرین بود که در نوروز ۱۳۸۶ از شبکه سوم تلویزیون ایران پخش شد. او همچنین در ماه رمضان سال ۸۷ مجموعه تلویزیونی بزنگاه کارگردانی کرد و توانست طرفداران زیادی را جذب کند. بنا به اخبار غیررسمی او به سعید آقاخانی کمک کرد تا برای نوروز ۱۳۸۹ سریال زن بابا را برای شبکه سه بسازد.

وی در چهار فیلم به کارگردانی عبدالرضا کاهانی ایفای نقش کرد که در هر چهار فیلم فیلم نقش جدی و متفاوتی داشت و هر چهار در اکران دچار مشکل شدند. فیلم اول با عنوان اسب حیوان نجیبی است به صورت محدود اکران شد ولی فروش خوبی کرد و فیلم‌های دوم و سوم و چهارم بترتیب به نامهای بی خود و بی جهت و استراحت مطلق و ما شما را دوست داریم خانم یایا می‌باشند. فیلم سینمایی «استراحت مطلق» به دلیل برخوردهای بدنی رضا عطاران با بازیگر زن مقابل خود با اصلاحاتی از سوی وزارت ارشاد مواجه شد. کاهانی نیز در ابتدای فیلم این نکته را متذکر شد که رضا عطاران در مقابل همسرش در این فیلم به ایفای نقش می‌پردازد.

رضا عطاران در سال ۱۳۸۹ قرار بود در فیلم خیابان‌های آرام به کارگردانی کمال تبریزی ایفای نقش کند اما به یکباره جای خود را به حسن معجونی داد، ناگفته نماند این فیلم فعلاً توقیف و هنوز اکران نشده‌است. عطاران در سال ۱۳۹۰ توانست اولین فیلم سینمایی خود را با نام خوابم می‌آد کارگردانی کند. او قرار بود در سال ۹۰ در فیلم ضد گلوله بازی کند اما به خاطر تداخل فیلمبرداری این فیلم با فیلم خوابم می‌آد از بازی در این فیلم انصراف داد و جای خود را به مهدی هاشمی داد. او همچنین تیتراژ سریال نقطه سر خط را طراحی کرد.

عطاران سال ۹۲ در سی و دومین جشنواره فیلم فجر برای طبقه حساس برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر مرد شد، در حالی که به گفته فرامرز قریبیان یکی از هیئت داوران این دوره، جایزه به اتفاق آرا به نوید محمدزادهبازیگر فیلم عصبانی نیستم تعلق گرفته بود که تحت تأثیر فشارهای بیرونی این جایزه به رضا عطاران رسید.  عطاران ۴ روز بعد از اختتامیه در گفتگویی سیمرغ بلورین دریافتی اش از جشنواره فیلم فجر را متعلق به نوید محمدزاده بازیگر فیلم “عصبانی نیستم!” دانست.

وی به موجب موفقیت‌های هنری که با بازی در فیلم‌های طبقه حساس، رد کارپت و کلاشینکف کسب کرد، با سودآوری ۱٬۶ میلیارد تومان، سودآورترین بازیگر سینمای ایران در سال ۱۳۹۳ لقب گرفت. فیلم سینمایی نهنگ عنبر۲ سلکشن رؤیا که رضا عطاران در آن ایفای نقش کرده‌است با ۲۰٬۷۷۲٬۴۵۲٬۰۰۰ تومان فروش در گیشه سینمای ایران پر فروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران می‌باشد.

لازم به ذکر است که یکی از انتقادهایی که همواره به رضا عطاران از سوی مردم و رسانه‌ها وارد می‌شود این است که او همانند بعضی از بازیگران سینمای ایران از سریالهای تلویزیونی به عنوان نردبام یا سکوی پرش استفاده کرده و برخلاف خیلی از سوپراستارهای مطرح سینمای جهان بعد از موفقیت در فیلم‌های سینمایی، نزدیک به یک دهه است که عطای بازی در سریال‌های تلویزیونی را به لقایش بخشیده است که به عقیده منتقدانش بخاطر دلایل مالی و تأمین نشدن دستمزد مورد نظر اوست.

حاشیه‌ها

۱. رضا عطاران در نشست فیلم سینمایی طبقه حساس در جشنواره فیلم فجر عنوان کرده بود: «من برای خنداندن مردم حاضرم شلوارم را نیز پایین بکشم».

جمشید مشایخی در واکنش به این اظهار نظر عطاران گفت: «آقای عطاران شما می‌توانستید برای خنداندن مردم بگوید؛ از بالای یک درخت تبریزی به پایین می‌پرم نه آنکه آن حرف زشت را که من از گفتن آن خجالت می‌کشم را به زبان بیاورید؛ آن‌وقت ما بخاطر این بی‌اخلاقی‌ها به او جایزه هم می‌دهیم»

رضا عطاران در مصاحبه‌ای که با احسان علی‌خانی در ویژه برنامه نوروزی شبکه سوم داشت، نسبت به ماجرای صحبت‌هایش در نشست خبری طبقه حساس که موجب جنجال‌هایی شده بود آن را یک سوءتفاهم قلمداد کرد.

۲. در جشن خانه سینما در حالی که با هانیه توسلی برای اهدای جایزه به روی سن آمده بود در کنایه‌ای به هفته‌نامه یالثارات گفت: «به خدا من و خانم توسلی لباس‌هایمان را ست نکرده‌ایم. بعد از جشن حافظ می‌ترسیدم پیراهن قرمز بپوشم. از بعضی‌ها بیشتر از خدا می‌ترسیم چون خدا خیلی جاها می‌گذرد اما دوستان به ما فحش ناموس می‌دهند.»